Makalah Bahasa Jawa: Upacara Adat Jawa Mitoni
BAB I
PURWAKA
1.1
Lelandhesane
Panliten
Ing tradisi
Jawa, mitoni awujud rangkaian upacara adat kang tekan saiki
isih dilakoni nang sebagian masyarakat Jawa. Tembung mitoni saka
tembung ‘am’ (ater ater am nuduhake tembung kata kerja) +
’7′ (pitu) kang ateges upacara sing dilakoni nalika itungan ke-7.
Upacara mitoni sawijining adat kebiasaan utawa sawijining upacara kang
dilakoni ing sasi ke-7 nalika ana salah sijining wanita meteng. Kanthi pangarep
arep supaya si jabang bayi kang ono gua garbane ibu lan ibu kang ngandet tansah
pinaringan keslametan.Tata upacara kang ditindaake nalika ngandet, yaiku
siraman, nglebokna endhog ayam kampung menyang njero kain calon ibu sing
dilakoake bojone, ganti busana, nglebokna kelapa gading enom, nugel
lawe/lilitan benang/janur, mecahke periuk lan gayung, nginum jamu sorongan,lan
nyolong endhog, cekake yaiku upacara mitoni kang dipercaya kanggo sarana
ngilangake petaka/bebaya/mala, yaiku nuduhake menawa upacara-upacara kuwi
mujudake penghayatan bagian-bagian kepercayaan lami. Kejaba kuwi, kalebu
adat istiadat kang dilestarikake secara turun temurun nang sawijining kelompok
sosial. Nek adat istiadat kuwi ora dilakoni arep ndadeake ecean lan jeneng ala
kanggo keluarga wong kuwi ing satengahin kelompok sosial ing masyarakate.
Mitoni ora bisa dilakoni sewayah-wayah,
biasane milih dina kang dianggep becik kanggo nganaake upacara mitoni. Dina
kang apik kanggo upacara mitoni yaiku dina Selasa (Senin awan tekan wengi)
utawa Setu (Jumat awan tekan wengi) lan dianaake ing wektu siang utawa sore.
Kanggo papan panggonane upacara biasane dipilih ing pasren, yaiku senthong
tengah. Pasren kanggone among tani kanggo panggonan nyembah Dewi Sri, dewi
pari. Amarga masyarakat saiki ora duwe senthong, mula upacara mitoni biasane
dilakoake ono ing ruang keluarga utawa ruang kang amba kang cukup kanggo
nganaake upacara.
Ana
ing makalah iki bakal dibahas asal-muasale mitoni/tingkeb, urutaning lan tata
carane mitoni/tingkeb sing dilakoni masyarakat jawa.
1.2
Undherane
Panliten
1.)
Apa pengerten saka upacara adat Jawa mitoni?
2.)
Sapa bae paraga kang ana sajroning upacara adat Jawa mitoni?
3.)
Apa bae uba rampe sajroning upacara adat Jawa mitoni?
4.)
Kepriye urut- urutane upacara adat Jawa mitoni
?
1.3 Ancase panliten
1. Kanggo Ngerteni apa iku mitoni.
2. Kanggo Ngerteni paraga sing ana ing sajrone mitoni.
3. Kanggo Ngerteni ubarampe ing mitoni.
4. Kanggo Ngerteni urutaning acara mitoni.
BAB II
ANDHARAN
2.1 Pangerten saka upacara
adat Jawa mitoni/ tingkeban
Mitoni iku asalé saka tembung pitu (7).
Upacara adat iki dianakaké wektu calon ibu nggarbini utawa meteng 7 sasi.
Ancasé kanggo keslametan calon bayi lan ibuné utawa kanggo sing sipaté tolak
bala. Ing dhaérah tartamtu, upacara iki uga diarani tingkeban.
Makna Jabang bayi umur 7 sasi iku wis nduwe raga sing sampurna. Dadi miturut pangertene wong Jawa, wetengan umur 7 sasi iki proses pangriptane manungsa iku wis nyata lan sampurna ing sasi kaping 7.
Makna Jabang bayi umur 7 sasi iku wis nduwe raga sing sampurna. Dadi miturut pangertene wong Jawa, wetengan umur 7 sasi iki proses pangriptane manungsa iku wis nyata lan sampurna ing sasi kaping 7.
2.2 paraga sajrone upacara adat Jawa mitoni
1.
Bapa
2.
biyung
3.
juru upacara adat jawa mitoni
2.3 Uba rampe sajrone upacara adat Jawa mitoni
v Uba rampe mateng ing
antarane,yaiku
:
1. Sekul janganan
2. Jenang abrit,
3. Jenang baro-baro,
4. Jajan pasar lan sriyatan kang ginawe
saka wijen,
5. Dhele, kacang kang kagangsa ing gendhis
6. Cengkaruk timbal,
7. Penyon,
8. Pring sadhapur lan tumpeng robyong kang
arupa tumpeng dicemplungake ing cething,
9. Diwenehi iwak kebo lan endhog
10. Godhog, gereh,lan krupuk.
11. Rujak
12. Ampyang
a. Lombok,
b. Terong,
c. Kala pendem(mbote,kacang
tanah,menyok,tales)
d. Kala gumantung(kates)
e. Kala marambat(telo)
f. Janganan lan jinis kembang-kembangan.
Tumpeng janganan iku digawe cacah pitu dijangkepi pitung iji apem
conthong.
2.4 Urutaing upacara adat Jawa Mitoni/ Tingkeban
ü Ing ngisor iki bakal kaandharake
urutaning upacara adat jawa Mitonoi /tingkeban :
1.
Siraman utawa adus kanggo simbol upacara minangka ngresiki awak, becik kuwi
raga utawa jiwa.Ngresiki awak iki tujuane kanggo mbersihi calon ibu saka
dosa-dosa dadi menawa mbesuk si calon ibu nglairake anake ora nduweni beban
moral dadi proses kelahirane lancar. Upacara siraman dilakuake ing kamar mandi
dan dipimpin oleh dukun utawa anggota keluarga kang dianggep paling tua
2.
Upacara ngleboake ayam kampung menyang njero (sarung) calon ibu kang dilakoake
bojone nglewati weteng saka nduwur weteng terus di culake dadi pecah. Upacara
iki dillakoake ing (kamar mandi) kanggo simbol pangarep arep bayi lair kanti
gangsar ora ana alangan apa-apa.
3.
Upacara brojolan utawa ngleboake sepasang kelapa gading enom kang wis
digambari Kamajaya lan Dewi Ratih utawa Arjuna lan Sembadra nang njero sarung
saka nduwur weteng ibu tekan ngisor.Upacara iki ateges mbesuk bayi lair kanti
gampang ora kangelan.
4.
Upacara ganti busana dilakoake nganggo jarit 7 (tujuh) cacahe kanti motif kang
beda-beda. Motif jarit lan kemben kang arep dienggo dipilih kang paling apik
kanti pangarep-arep mbesuk si jabang bayi uga nduweni sifat-sifat kang apik
kang ana lambang
5.
Upacara nugel lilitan janur/lawe kang dijiretake weteng calon ibu.
Janur/lawe bisa diganti nganggo godhong klapa. Lilitan iki kudu di tugel nang
calon bapak kanti tujuan laire sang jabang bayi lancer.
6.
Upacara mecahake periuk lan gayung kang digawe saka bathok.Tujuane
yaikusawab (doa lan puji keselametan.
7.
Upacara nginum jamu sorongan, ngelambangake supaya anak kang dikandhet iku
gampang lair kaya didorong utawa disurung.
8.
Upacara nyolong endhog, nglambangake supaya kelairan sang jabang bayi
cepet lan lancar kaya dene maling kang mlayu nggawa colongane. Upacara iki
dilakoake nang calon bapak kang njupuk endog lan nggawa mlayu endoge kanthi
cepet keliling kampung.
Kanthi
dilakokake tata urutan upacara kasebut ing nduwur, ateges upacara mitoni
dianggep rampung kanthi pratanda donga kang dipimpin dukun kanthi muteri
sesajen. Sesajen ana kang digawa bali wong-wong kang melu ngrameake upacara
mitoni.
BAB III
PANUTUP
Bab 3 iki
mujudkake perangan,pungkasan sajrone panliten. Perangan iki ngandharake rong
perkara, yaiku:dudutan saka andharan kang dadi wangsulan saka undherane
panliten lan pamrayoga.
3.1Dudutan
Adhadasar asile njlentrehkake Upacara Adat Jawa Mitoni bisa didudut patang
perkara. Sepisan, pangerten upacara adat Jawa Mitoni yaiku, Mitoni iku asalé
saka tembung pitu (7). Upacara adat iki dianakaké wektu calon ibu nggarbini
utawa meteng 7 sasi.Kapindo, Paraga sajrone upacara adat jawa mitoni yaiku,Bapa,biyung
lan juru upacara adat jawa mitoni .
Kaping tigo,
bae uba rampe sajroning upacara adat Jawa mitoni yaiku, sekul janganan, jenang abrit,
jenang baro-baro, jajan pasar lan sriyatan kang ginawe saka wijen,dhele,
kacang kang kagangsa ing gendhis, cengkaruk timbal, penyon, pring sadhapur
lan tumpeng robyong kang arupa tumpeng dicemplungake ing cething, diwenehi
iwak kebo lan endhog godhog, gereh,lan krupuk,Rujak,Ampyang. Kaping papat,
urut- urutane upacara adat Jawa mitoni
yaiku, Siraman, Upacara ngleboake ayam kampung menyang njero (sarung) calon
ibu, Upacara brojolan utawa ngleboake sepasang kelapa gading enom,
Upacara ganti busana dilakoake nganggo jarit 7, Upacara nugel lilitan
janur/lawe kang dijiretake weteng calon ibu, Upacara mecahake periuk lan gayung
kang digawe saka bathok, Upacara nginum jamu sorongan,lan
Upacara nyolong endhog.
3.2 Saran
Makalah iku mujudkake tulisan sing
isih ana perangan-perangan sing durung bisa kawedhar kanthi gamblang. Makalah
ngenani upacara adat jawa mitoni ditindakake kanggo mangerteni pangerten,
paraga, uba rampe sarta reroncining upacara adat jawa mitoni. Asile panliten
iki bisa didadekake bahan rujukan
sajroneng pasinaon kabudayan mligine kabudayan jawa ing sekolah menengah atas.
KAPUSTAKAN
http://evotama.blogspot.co.id/2014/10/makalah-bahasa-jawa-mitoni.html.
(Diakses ing dina jum’at,14 oktober 2016 jam 11:00)
https://www.google.com/search?q=kepriye+reroncine+mitoni&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:en-US:official&client=firefox-beta&channel=sb(Diakses
ing dina jum’at,14 oktober 2016 jam 11:00)
https://www.google.com/search?q=sapa+bae+paraga+sajrone+mitoni&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:en-US:official&client=firefox-beta&channel=sb#channel=sb&q=+paraga+sajroning++mitoni(Diakses
ing dina jum’at,14 oktober 2016 jam 11:00)
http://akucintanusantaraku.blogspot.co.id/2014/01/tata-cara-mitonitingkebannujubulanan.html(Diakses
ing dina jum’at,14 oktober 2016 jam 11:00)
http://kafabihi07.blogspot.co.id/2013/01/mitoni-mitoni-iku-asale-saka-tembung.html(Diakses
ing dina jum’at,14 oktober 2016 jam 11:00)
Comments
Post a Comment